Arkeoloji meraklısı birisi olarak üye olduğum bir arkeoloji dergisinin internet sitesinden e-posta kutuma bir e-posta gelmiş. Başlığı şöyle ” Stratonikeia Antik Kenti’nde Ünlü Heykeltıraşın Eseri Bulundu” haberi okuduktan sonra anladım ki gerçekten ne kafa yaşıyorsak aslında kendi seçtiğimiz şeyler yüzünden o kafaya sahip oluyoruz. Rodoslu Filiskus antik zamanın en ünlü heykeltıraşı. Hemen her önemli şehirde eserleri var. Roma’da bulunan Apollon Tapınağındaki heykeller is sanatçının bilinen en değerli eserleridir. Bu heykellerden biri tanrının kendisine aitti; diğerleri Latona ve Diana, dokuz Muses ve başka bir Apollon heykeliydi. Juno tapınağındaki portikonun içinde aynı sanatçıya ait bir Venüs heykeli vardı .
Filiskus’un bazı heykelleri özellikle tapınaklar için yaptığı açıktır, ancak bunların Metellus tarafından ilk kez dikildiği sırada mı (M.Ö. 146), yoksa yüz yıldan fazla bir süre sonra Augustus tarafından mı onarıldığı belirlenememiştir. Sanat tarihçilerin büyük bir kısmı sanatçının daha eski tarihlerde bu eserleri yaptığını ileri sürerler. Rodos’ta yetişmiş heykeltıraşların en ünlüsüdür. Rodos ekolünün en önemli temsilcisidir. Rodoslu heykeltıraşlar sayesinde Roma, heykel sanatının en büyük merkezi haline geldi. Cassius’un Tivoli’deki villasında bulunan Muses grubunun, Visconti tarafından Philiscus’unkinin bir kopyası olduğu varsayılmaktadır. Meyer, Floransa’daki Apollino olarak bilinen güzel heykeli Philiscus’un çıplak Apollon’u olduğunu söyler.
Gelelim habere, UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’nde yer alan ve birçok medeniyete ev sahipliği yapmış, dünyanın en büyük mermer kentleri arasında gösterilen Stratonikeia Antik Kenti’nde kazı çalışmalarında 2.175 yıllık bir heykel ortaya çıkardı. Milattan önce 2. yüzyılın meşhur heykeltıraşlarından Filiskus’un yaptığı bilinen ve Zeus ile Mnemosyne’nın kızları olan ilham perilerinden ‘dans eden mousa’nın Anadolu ve Yunanistan gibi dünyanın farklı bölgelerinde sadece Roma Dönemi kopyaları biliniyor. Ancak Roma Dönemi’nde kopyaları yapılan ve Stratonikeia’da yeni bulunan bu heykel, Helenistik Dönem’e ait bilinen tek orijinal heykel olma özelliğini taşıyor.
Yapılan açıklamaya göre, Stratonikeia Antik Kenti’nde bulunan dans eden mousa heykeli, heykeltıraş Filiskus’un Helenistik Dönem’e ait tek orijinal çalışması olarak Roma Dönemi kopyalarından ayrılıyor. Söz konusu heykel, Hellenistik Dönem’in ünlü heykeltıraşı Filiskus’un Stratonikeia’da çalışmış olduğunu göstermezi açısından ayrıca önem taşıyor. Stratonikeia Antik Kenti’ndeki Roma Hamamı’nın havuzlu soğukluk bölümünde (Frigidarium) yapılan çalışmalarda kaidesiyle birlikte ortaya çıkan heykelin başı ve kolları ise henüz bulunamadı. Daha önce Rodos’da olduğu gibi Perge Antik Kenti’ndeki Roma Hamamı’nda da bu heykelin bir kopyası bulunmuştu. Dans eden mousa heykeli, koruma ve restorasyon çalışmalarının ardından Muğla Müzesi’nde sergilenecek.